Tijdens de Conférence Pompier International Francophone, die op 12 september 2025 in Ath plaatsvond, gaf Alain Verhoyen, General Manager van ANPI, een stand van zaken over PFAS (per- en polyfluoralkylstoffen) en hun impact op schuimblusmiddelen.
Deze zogeheten eeuwige verontreinigers vormen vandaag een grote uitdaging voor de gezondheid, het milieu en de brandweer.
In 2025 is het op de Europese markt brengen van schuimen met PFAS vrijwel volledig verboden — en tegen 2030 zullen draagbare brandblussers met PFAS uit België verdwijnen.
Om terreinactoren te ondersteunen bij deze evolutie, publiceert ANPI een volledig technisch dossier:
- DTD 191 – Automatische schuimblussystemen: een geslaagde transitie naar fluorvrij
- Bestel het nu via onze webshop.
PFAS: onzichtbare maar alomtegenwoordige stoffen
PFAS (per- en polyfluoralkylstoffen) zijn:
- chemische stoffen die uitsluitend door de mens zijn ontwikkeld,
- meer dan 4.700 verbindingen omvattend (PFOA, PFOS, fluortelomeren …),
- gebruikt in tal van producten: antiaanbaklagen, textiel, verpakkingen, smeermiddelen,
- ingezet in brandblusschuimen sinds de jaren 1960 (AFFF, FP, FFFP).
Hun industrieel succes berust op unieke eigenschappen (stabiliteit, waterafstotendheid, chemische weerstand). Maar diezelfde stabiliteit maakt ze gevaarlijk: ze blijven in het milieu aanwezig, hopen zich op in de voedselketen en zijn schadelijk voor de gezondheid (kanker, hormonale verstoringen).
Een grootschalige vervuiling
- Wereldwijde productie: 230.000 tot 320.000 ton/jaar
- In Europa: ongeveer 75.000 ton/jaar, waarvan 8.000 ton ingevoerd in België
- Brandblusschuimen vertegenwoordigen minder dan 2% van de markt, maar veroorzaken lokaal zware vervuiling (luchthavens, raffinaderijen, olieterminals).
- Meer dan 100.000 PFAS-bronnen geïdentificeerd in Europa.
Gevolg: meer dan de helft van de Europese rivieren overschrijdt de toegelaten PFOS-drempelwaarden.
Regelgevend kader en tijdschema
De Europese regelgeving wordt geleidelijk strenger:
- 2009: verbod op PFOS
- 2020: beperking van PFOA
- 2025: quasi totaal verbod op het op de markt brengen van PFAS-houdende schuimen
- 2030: volledige verdwijning van draagbare PFAS-blussers in België
Een gedelegeerde verordening (EU) 2025/1399 voorziet enkele uitzonderingen voor hoogrisicolocaties (Seveso-sites, luchthavens, raffinaderijen), maar met verplichte vervangingsplannen.
De overstap naar fluorvrije schuimen (F3)
De oplossing ligt in de vervanging van PFAS-houdende schuimen door F3-schuimen (Fluor Free Foam). Dit vereist:
- Inventarisatie van voorraden en besmet materiaal
- Reiniging van systemen (tanks, voertuigen, leidingen, doseerapparatuur …)
- Vervanging van poreuze onderdelen (dichtingen, slangen, membranen)
- Verzameling en verwerking van alle afvalstoffen als gevaarlijk afval
- Opleiding van personeel in deze nieuwe procedures
Een nauwkeurig reinigingsprotocol werd voorgesteld, met onder meer warmwaterreiniging, glycolhoudende detergenten, analytische controles en rebound-monitoring (controle dat er geen PFAS terugkeren na ingebruikname van F3-schuimen).
Draagbare brandblussers: een concreet aandachtspunt in België
- Tegen 2030: volledige verwijdering van alle nog gebruikte toestellen
- Elke organisatie moet de vervanging plannen en geleidelijk overschakelen op PFAS-vrije modellen
ANPI ondersteunt deze overgang via:
- BENOR–ANPI-certificering voor conforme blustoestellen
- Actuele lijsten met toegelaten en teruggetrokken modellen op www.anpi.be
- Sensibiliserings- en informatiecampagnes (newsletter, ANPI Magazine)
Een gedeelde verantwoordelijkheid
De geleidelijke uitfasering van PFAS is zowel een wettelijke verplichting als een maatschappelijke verantwoordelijkheid.
Hoewel PFAS-schuimen slechts een klein deel van de markt vertegenwoordigen, vormen ze een onevenredig groot risico.
De overgang naar fluorvrije schuimen is dus dringend, onvermijdelijk en een collectieve opdracht.
Brandweerlieden, veiligheidsverantwoordelijken, onderhoudsbedrijven en overheden: iedereen moet vandaag al zijn actieplan voorbereiden.
Meer weten?
ANPI stelt het technische dossier ter beschikking: DTD 191 – Automatische schuimblussystemen: een geslaagde transitie naar fluorvrij
Bestel uw exemplaar via onze webshop
Contact: imc@anpi.be
